Saturday, June 27, 2009

Тэд тэнгэрээс унаагүй

Тэнэмэл хүүхдүүд Монголд
Тэнгэрээс унав гэж үү
Тив алгассан ганзгынхан
Тэвэрч дүүрч ирэв үү
Гадаа хөлдүү гудамжинд
Галт тэрэгний зогсоолд
Орон сууцны хонгилд
Орц шатны буланд
Аав ээжийн энэрэл дутсан
Энэ хүүхдүүд Монголын үрс
Эрхт төрөөс халамж нэхсэн
Энэ багачууд Чингисийн удам
Тэнэмэл хүүхдүүд
Тэнгэрээс унаагүй
Далайн чанадаас
Дайгдаж ирээгүй
Тэд бидний
Ядуурлын хөрснөөс ургасан
Хавар салхинд дэлбээгээ
Гөвж мэдэх цэцэгс
Ирээдүй хойч үе минь гэж
Ичихгүй худал яриад яана
Харааны шилээ зүүгээд
Хамар доорхоо харахсан
Хамуу хорхойд баригдсан
Халтар жаалд туслахсан
Уусан сархадныхаа лонхонд
Ус дүүргээд өгөөчээ
Ууч сэтгэл байвал та
Сүү аягалж хайрлаач ээ
Тэнэмэл гүйлгачин жаалууд
Тэртээ тэргүй та бидний
Хаалга үүдийг тогшин
Хайр халамж горьдоно
Гэртээ оруулахгүй хөөвөл
Гомдоод тэд явчихна
Гэвч хөөрхий тэд буцаад
Горьдлого тасрахгүй ирнэ.
Дахиад халгаахгүй буцаавал
Далай гатлан одно
Том болж ухаажаад
Тооцоо хийхээр ирнэ
Хүнлэг энэрэнгүй нийгэм
Байгуулах гэснээ мартсан уу
Хүүхдээ золбируулж байж
Байгуулж болдог юмуу?
Хоёр саяулаа Монголчууд
Хэрмэл тэнэмэл болох уу
Үрээ гаргуунд нь хаявал
Үйлс заяа минь харлана
Төрөх мөхөх орчилд
Төрийн минь сүлд хазайна
Энэрэл хайр дутсан
Энэ багачууд биднийх шүү
Төр засагт гар тоссон
Тэр жаалууд Монголынх шүү
Хорвоо дахинаар гуйланчилж
Хог ухаж явах уу?
Тэд ингэж асууна,
Тэр цаг холгүй.

Monday, June 8, 2009

Suddenly


Гэв гэнэтхэн шуурга шуурч бас гэв гэнэтхэн нар гардаг шиг

Бичгийн машин дээр бүжиглэнхэн байсан хуруунууд минь гэнэтхэн гацаж

Гэнэтхэн л би хэдэн мянган жилээр хөгширсөн

Юу ч болоогүй байхад нулимс минь огшиж

Юу ч болоогүй байхад асгартал бороо орсон

Уйлах гэж байсан сэтгэл минь тайтгарч

Урт удаанаар түүнийг би санасан

Хэзээ ч хараагүй, хэзээ ч учраагүй

Хэзээ ч учрахгүй ч байж мэдэх түүнийг

Ганцхан удаа мэдрэхсэн.

Trying to exist

Өөрийгөө хүнээс үхтлээ харамлах

Өөрийгөө зөвхөн өөртөө л зориулах

Өөрийн бодлоо өөртэйгөө л хуваалцах

Өвдөж шаналсан ч, баярлаж хөөрсөн ч , чив чимээгүй- Зөвхөн бичих


Бүх зүйл өнгөрчихсөн болохоор “Байсан” гэж бичих

Байгаа зүйлс хэзээ нэгэн цагт “Байсан” л болох

Гэвч зарим нэг зүйл, зарим дурсамж, зарим хүн хүртэл

“Байсан” гэж дурсагддаггүй нь “Хатуу өөдгүй хорвоо”

Right now "I'm a Flower"



Яг одоо би “Цэцэг”

Чи миний навчинд жоохон ширүүхэн хүрэхэд би үхэж

Чи миний дэлбээнд уруулаа хүргэх төдийд би амилна

Энхрий, зөөлөн , булбарай энэ бүх үг зөвхөн надад зориулагдаж,

Ертөнц дээрх бүх ганц зүйлийг чи намайг гэж бодоорой

“Ганц”, ганцхан л бүхэн

Сар, Нар, Ганцхан ширхэг шаргал навч...

Simple history of love

Би чамд хайртай, би чамайг мартахгүй гэж би 3 жил шаналсан

Би чамайг үзэн ядаж байна, би чамаас сайхан амьдрана гэж 3 сар хорссон

Харин үлдэх амьдралаа хэн нэгэнд өгөхөө 3хан минутанд шийдчихсэн атлаа

Хэн нэгэнд дахин итгэж болох эсэхээ

30 жил тунгааж л сууна.

Тийм болохоор “Чи надад өртэй”

Зарим нэгэн үгс

Чиний нүдний хэлэх олон үгийг ойлгох гээд

Удаахан шиг харчихсан чинь

Чиний нүдний утга чихэнд минь хоногшчихоод

Гарахыг хүсэхгүй намайг зовоожээ.


Юу гээч Хүн гуай

Би өдөр ирэх тусам

Уусч байна.

Хүмүүсийн дунд...


Навчис унахад ахиад л

Ширхэг бүрийнх нь сайхныг гайхан

Шиврээ бороонд ганцаар алхахнээ.



Ямар ч хүсэлгүй бичих гэж бичсэн шүлэг ямар ч амтгүй

Харин сэтгэлийн гүнээс гарсан тэр шүлэг

Тэр шүлэг миний танихгүй хүнийх



Чихэнд урсан орно

Урууланд гашуун амтагдана

Хацар даган урсана,

Тэр нулимс...


Чи явчихжээ,

Алс холын нутаг луу

Явчихсан зүгрүү чинь би хараад

Чиний тухай бодно...

Fall in love with myself

Өөрөөс минь өөр хэн ч анзаараамгүй

Тэр ихэмсэг даруухан нүдэндээ

Өөрөөс минь өөр хэн ч мэдэхгүй

Тэр хор шартай, зоригтой аашиндаа

Хэн ч ялгаж танихын аргагүй

Сүнс мэт цагаан арьсандаа

Мөнхөд хүйт даачихсан байдаг тэр

Хүв хүйтэн гарандаа

Хэнээс ч илүү дурлачихаад

Хэдэн мянган жил амьдарчихсан хана цааз мэт л хөшиж орхисон

Хувцасны минь цаана буй гоо үзэсгэлэн...

Үүний тухай бичиж ч чадашгүй нь.


Making new


Үрсээр байтал Үрсээр байтал, би алга болчих юм шиг

Өөрийгөө зүлгэн зүлгэн би шүршүүрт зогсоно

Зүлгэж байтал үрчлээ минь арилчихлаа

Зүлгэж байтал хөх минь ч алга болчихлоо

Тэр нэгэн өдөр намрын модод дунд бодлогоширон сууж байсан шигээ.... 15 нас

Зүлгэсээр байтал би яг 15 болчихлоо

Шүршүүрт урсах зовлон гуниг, амьдрал минь

Урссаар урссаар хайр минь ч надаас урсан одов,

Ингээд л урсчих байсан бол олон жил юунд намайг шаналгав?

Гомдоож байсан, гомдож байсан миний хэлтэрхий "хүмүүс минь"

Шүршүүрээс гарахад бүх амьдрал минь “Шив шинэ”

The reason i'm living

Шөнөжин мөрөөдөнө

Өдөржин амьдрана

Мөрөөдсөөр байгаа болохоор би амьдарч байна.

Мөрөөдөл минь байгаа болохоор

Би уншсаар, нойр хүрсэн ч

Би сонссоор, уур хүрэвч

Би тэвчсээр, доромжлуулсан ч

Би амьдарсаар байна.

Аав минь, ээж минь

Намрын навч, зуны бороо, атаархаж үхмээр модод...

Тэд бүхэн байгаа болохоор

Би амьдарсаар байна.

Уурлаж, уучилж, хайрлаж, дурлаж

Өдөр бүхэн үхэж

Өглөө болгон дахин амилсаар

Өглөөний тэр гэгээг ахин нэг харахын тулд

Хүйтэн, сэрүүн, цэнгэгхэн, тэр ширхэг агаарыг

Ахиж ганцхан үнэрлэхийн тулд

Инээмсэглэн сахилгагүйтэх тэр хүүг

Ахиж нэг төсөөлөхийн тулд

Би амьдарсаар байна.

Thursday, June 4, 2009

Митроны буудал дээрээс төрсөн бодол

Ноднин жилийн 12 сарын сүүлч. Америкт байх ёстой хугацаа минь ч дуусч байлаа. Яах аргагүй ирээд хэдэн сар болсон болохоор буцаад явахад өглөө болгон сургуульруу явдаг байсан замаа санах ч юм шиг. Тэгээд л ахиад нэг тойроод алхаадхая гэж бодон гэрээсээ гарав. Митроны буудлын ойролцоо өглөө болгон тараадаг Митро-Ньюс сонин тараасаар митроны 2 ажилтан зогсоно. Сонин аван хартал хамгийн нүүр хуудсан дээр нэгэн өнгөт арьстан залуугийн том зураг, аль нэгэн мэдэхгүй газрын танихгүй хүн, ямар нэг жигшүүрт гэмт хэрэг үйлдээд баригджээ. Яг энэ үед миний хажуухан талаас: “Хүүе ээ хараачээ, энэ цагаачид ч манай улсыг нурааж байна даа. Тэд зүгээр л хаанаас ирсэн тэр газар руугаа явж болдоггүй л юм байх даа” хэмээн нэгэн хижээл насны хатагтай нөгөөгөөсөө асуув. Нөгөө хатагтай зөвшөөрөн толгой дохингоо Тэд энд ирж бидний талхнаас булаацалдаж, бидний ажлын байрыг булаагаад зогсохгүй мөн элдэв гэмт хэрэг хийсэн хүн болгон л ер нь цагаач иргэд байх юм. Бидний үр хүүхэд ажилгүй байгаа нь тэдний л буруу хэмээн ярилцав. Хэсэхэн зуур тэдний яриаг сонсож байхдаа би өөрийн мэдэлгүй тэднээс зайгаа барин зогсжээ. Санамсарүй зогсож байгаад бөөн үзэн ядалт дунд очихсон мэт санагдан ер нь яагаад энэ сайхан хувцасласан, магадгүй сайхан машин унаж үнэтэй сүрчиг түрхдэг энэ 2 хижээл насны хатагтай нар цагаачдад ингэтлээ их дургүйцдэг байнаа гэж бодов. Хичнээн асуучихмаар санагдсан ч би ч бас тэдний нүдэнд бас л нэгэн цагаач харагдана байх даа гэж бодон болив. Тэгээд ч нээрээ тэд хангалттай л уурлаж байгаа шалтгаанаа хэлчихсэн юм байна даа. Тэд хүүхдүүдийнхээ ирээдүйн төлөө санаа нь зовж байгаа. Жил болгон олноороо Америкт орж ирдэг цагаачид хэзээ нэгэн цагт тэднийг орлодог болох вий, өөрсдийнх нь олон жил хөдөлмөрлөж бий болгосон үндэсний соёл, уламжлал энэ бүгд алга болчих вий гэж тэд эмээж байгаа.

Судалгаанаас харахад буурай орноос ирсэн цагаач иргэдийн эхний үе шинэ үнэт зүйл үнэлэмж, орчин зэргийг өөртөө тусгаж авч чадахгүй байлаа гэхэд тэдний үр хүүхэд буюу 2-дох үе ихэнхийг нь авч хүмүүждэг. Цэцэрлэг бага сургууль, ахлах сургууль, коллеж гээд л тэд яг л хөгжилтэй орны нэгэн иргэн адил л өсөж торнидог. Гэтэл дэлхийн хүн амын 50 хүртэлх хувь нь өдөрт 2 хүрэхгүй долларын орлоготой ядуу буурай амьдардаг юм байжээ. Үүнээс үзэхэд дэлхийн өнцөг булан бүрээс сайхан амьдрахын тулд хүмүүс хөгжилтэй гэгддэг цөөхөн улсуудруугаа явбал үй олон хүн жоохон газар нутаг дээр бөөгнөрөн амдрах нь. Ингээд бодсон чинь тэр 2 хатагтайн уурлаад байгаа нь аргагүй ч юм шиг.

Иймэрхүү бодолд автан гудамжаар алхаж байтал хаанаас ч юм нэг сайхан аялгуу.. танил ая болоод л сайхан санагдаж л дээ. Кристал сити-н нэгэн жижигхэн дэлгүүрээс Монгол аялгуу сонсогдож байх юм. Би өөрийн эрхгүй тэр дэлгүүр лүү явж оров. Дэлгүүрт 40 эргэм насны Монгол ах ажилладаг юм байна. Монгол аялгуу сонсон орж ирснээ хэлэн хэсэг ярьж суув. Амеркад ирээд 9 жил болжээ. Эхнэр 2 хүүхэдтэйгээ амьдардаг, тэр ах уг нь Орост их сургууль төгссөн инженер хүн юм байна. Эхнэр нь харин хүүхдийн эмч мэргэжилтэй. Харин одоо юу хийдэг гээч? Зүгээр л жижиг дэлгүүр ажиллуулдаг. Олон жил энэ дэлгүүртээ ажиллаад худалдагчаасаа дэвшин, эзэн нь итгээд дэлгүүрээ бүрэн даатгаж орхидог болсон юм гэнээ. Өглөө митроны буудлын хажуугаар алхаж байхдаа бодож байсан асуулт энэ ахыг 9-н жил энд амьдарсан гэдгийг сонсонгуут л ахиад л толгойд оров.

-Та яагаад Монголруу буцалгүй 9-н жил болов? Ер нь буцах уу? гэж асуусан асуултанд маань :

-Хэрэв улсад маань боломжийн ажил боломжийн цалинтай, тэгээд авилгалд автсан улс төрчид, тогтворгүй байдал гээд л энэ бүгд байхгүй, тайван амьдрах боломжтой байсан бол юу гэж л энд ингээд байгаад байхав дээ. Хичнээн би энд гэр бүлээрээ тайван сайхан амьдарч байгаа ч сэтгэл зүрхний гүнд Монгол гэдэг улсыг байнга санаж байдаг. Би энд яаж ч бүгдэнтэй нь адилхан амьдарч байгаа ч цагаач л гэж харагдана шүү дээ. Одоо ч тэгээд олон жил болчихсон чинь бага хүү маань гэртээ хичнээн бид Монголоор ярилаа ч өөдөөс Англиар юм асуух юм. Харамсмаар ч яалтай билээ дээ.

-Та монгол улс хөгжчихвөл монголд амьдарна гэлээ. Таны бодлоор бид яаж хөгжих хэрэгтэй вэ? Ямар арга зам байна вэ?

-Миний бодлоор Монголын эдийн засгийг хөгжүүлэхэд мөн ч их мэдлэг , хөрөнгө мөнгө хэрэгтэй байна даа. Хэсэгчилсэн нийгмийн өөрчлөлтийг хийхэд энэ 2-л бидэнд туслана байх. Нийгмийн хэсэгчилсэн өөрчлөлт гэдэг нь хүмүүс өөрсдийн нийгэм дэх үүргийг ухамсарлан өөрсдөд нь олгогдсон эрх үүргийн ямар чухлыг ойлгох явдал юм. Хүмүүс эхлээд өөрсдөд нь ямар иргэн хүний эрх байдаг хийгээд тэдгээрийг хэн ч хязгаарлах болон бүүр өөрөөс нь авч болохгүйг ойлгох хэрэгтэй. Шударга бус үйлдэл төр засаг нь хийж байхад дуугүй суулгүй тэмцэж сурах хэрэгтэй. Өөрсдийнхөө эрхийн төлөө л тэмцэж сурах хэрэгтэй л дээ. Чи санаж байна уу? дөнгөж сая энд нэгэн улс төрчийг шүүмжилсэн гэдэг шалтгаанаар нэгэн ТВ-н үйл ажиллагааг зогсоох гэхэд ямар олон мянган хүн эсэргүүцэж жагсаал хийлээ. Гэвч харамсалтай нь манай улсад ийм хэрэг болсон бол хүмүүс нь ингэж их тэмцэхгүй, тэгээд аягүй бол ТВ хаагдчихсан байгаа даа. Энд болсон явдал бусад улсын иргэдэд сургамжтай шударга бус явдлын эсрэг иргэд яаж тэмцэх тухай сайн үлгэр дууриал юм. Шударга ёсыг бий болгохын тулд иргэд төр засгийнхаа эсрэг тайван замаар эсэргүүцлээ илэрхийлж сурах хэрэгтэй. - Бидэнд энэ бүгдийг зохицуулж өгсөн хууль хэрэгтэй юм болов уу? Шударга байдлыг тогтоох? Монгол улсад маань хууль тогтоомж дутагдалтай байгаа юм бишээ. Харин ч эсрэгээрээ нийгмийн бүх л хэсэгт зориулагдсан дүрэм журам, хууль хангалттай бий. Харин хүмүүст ойлгуулах хэрэгтэй зүйл юу вэ гэхээр хэзээ ч төгс төгөлдөр хууль гэж байдаггүй зөвхөн байгаа хуулиудаа төгс төгөлдөр хэрэгжүүлж чадах механизм л гэж бий дээ. Хэрэв манай улсын иргэдийн иргэний ухамсар дээшлэн өндөр ухамсартай болчихвол эдийн засгийн хөгжлийг бий болгоход ч нэг их хөрөнгө мөнгө хэрэггүй л дээ. Тиймээс миний л бодож байгаагаар хөгжлийг бүрдүүлэгч гол 2 хүчин зүйл бол нийгмийн хэсэгчилсэн өөрчлөлт болон санхүүгийн тусламж юм. Хичнээн энэ 2 зүйл маань их өөр ондоо хоёр зүйл мэт боловч яг л нийгмийн үзэгдэл шиг хоорондоо маш их харилцан хамааралтай юм. Арай тодруулж хэлвэл аль нэг нь сайн байж нөгөөгийнх нь үр дүн гарна гэх юмуу. Хэрвээ чи ямар нэг улсыг хөгжүүлэхийг хүсвэл чи тэр улсад хөрөнгө оруулах хэрэгтэй. Харин нөгөө талаас нь авч үзвэл нийгэм нь наад захын хүмүүсийнхээ хэрэгцээ шаардлагыг хангах түвшинд хүрчихсэн байгаа улс өөрсдөө мөнгөө бий болгох чадвартай байх юм. Тэгсэн ч миний л бодож байгаагаар хөгжлийн наад захын түвшинд хүрэхийн тулд бидэнд доорх зүйлс их тусалж чадах юм шигээ. Тэдгээр нь:

1. Эерэг дүр төрх

2. Эх орондоо зориулах мөнгө нэртэй сан байгуулах явдал.

Ядуу буурай гэгддэг орнууд үүнд мэдээж манай улс орж л яваа , тэд ихэнх нь ямар нэг байдлаар өөрчлөлтөнд орсон гэнэтхэн л өмнө нь сайхан гэж боддог байсан зүйлс нь муухай болж харин үзэж чаддаггүй байсан зүйлс нь шинэ үнэт зүйл болчихсон тодруулбал, хуучин социалист гэгддэг улсууд мөн ямар нэгэн дарангуйлагчийн гарт байсан улс гээд сэтгэл санааны хувьд асар их өөрчөлтөнд амьдарч буй улсууд байдаг. Шинээр салхилж эхэлсэн тэр их салхи ядуурал, авилгал, энэ их сөрөг дүр төрх тэднийг бухимдуу, хөгширчихсөн мэт, аймшигтай хамгийн гол нь ирээдүйдээ итгэх итгэл гэдэг тэр зүлийг байхгүй болгодог. Тэд яг л өрөвтас шувуу толгойгоо элсэнд хийчихээд шуурга өнгөрөхийг хүлээдэг шиг л байдалд орчихдог.

Тэдгээр хүмүүст итгэл хэрэгтэй. Тэдэнд баатрууд хэрэгтэй. Америкчуудад холливудынх нь одууд, гудамжнаас саятан болсон Билл Гэйтс байдаг шиг, Англичуудад Бекхэм байдаг шиг хэдхээн жил шантралгүй тэмцэж чадвал хэн ч болж болно гэдгийг итгүүлэх баатар, бахархал хэрэгтэй. Хамгийн гол нь тэдгээр бахархал нь аль нэгэн холын улсын хүн биш тэр бахархал, баатар маань биднийх байх хэрэгтэй. Таньтай хамт сурч байсан байг, таны найз багш чинь, үсчин гээд л бахархах хүн маань хэн ч байж болно, гагцхүү л улсад маань л төрсөн биднийх байх хэрэгтэй.

За одоо би чамд дараагийнхаа зүйлийг тайлбарлая. Эх орондоо зориулах мөнгө нэртэй сан. Үүнийг би хамгийн гол нь яамар ч хүний сэтгэлийн үзүүрт эх орон, улс түмэн нь байдаг гэдэг дээр л үндэслэж байгаа юм л даа. Монгол улс л гэхэд жил болгон улс орноо хөгжүүлнэ гэдэг нэрээр хичнээн ч их мөнгийг гадаадаас хандив тусламж зээл нэрийдлээр авч байна даа. Түүний хэмжээний мөнгийг цуглуулж чаддаггүй юмаа гэхэд гадаадад цагаачилсан болон албан ёсоор хараар ажиллаж амьдарч байгаа хүмүүсээс эх орондоо зориулах мөнгийг нь төвлөрүүлээд аль нэг томоохон банктай хамтран улс орноо хөгжүүлэх жижиг жижиг төслүүдийг хэрэгжүүлэх хэрэгтэй юм.

-Та яагаад заавал томоохон банк гэж байгаа юм бэ? Хүн мэдээж өөрийнхөө мөнгийг найдваргүй баталгаагүй зүйлд өгөхийг хүсэхгүй шүү дээ. Дэлхийн Банк, Нэгдсэн Үндэсний Байгууллага гээд л энэ олон олон улсын байгууллагууд энэ төслийг маань баталгаатай дэмжинэ гэж би бодож байгаа шүү. Тэд Мянганы хөгжлийн зорилт дэвшүүлчихээд хамгийн түрүүнд ядуурлыг бууруулах гээд зориж байхад нэг ч гэсэн улсын гадаадад амьдарч байгаа хүмүүс ийм зүйл хийнэ гэвэл тэд дуртайяа дэмжинэ байх. Тэгээд ч эх орон маань ажилын байртай хангалттай цалин мөнгө өгдөг бйсан бол наадам, цагаан сар болгоноор нутгаа санан санан би лав энд амьдрахгүй.

Тэр ах ингэж хэлээд яриагаа өндөрлөв хүссэндээ ч биш, үйлчлүүлэхээр хүн ороод ирж л дээ.

Би ч гэрлүүгээ алхав. Хэрэв энэ ахын хэлсэн бүх юм хэрэгжчихдэг бол сайхан л юм. Энд нэгэн хүн аль эрт өөрийгөө энэ үйлсэд зориулчихсан байхад хүмүүс түүнийг сонсохгүй юм даа. Хүмүүс асуултыхаа хариултыг сансар од гаригаас л эрэхээс өөрсдөөсөө эрэхгүй юм. Би , чи, сайхан хувцасласан хоёр хижээл насны хатагтай- амьдарч л байгаа хүн бүрт л асуултын хариу бий. Өөр өөр ёс заншил, өөр өөр хил хязгаар, өөр өөр шашин шүтлэг, гэвч бид нэг л адал явдалт амьдрал гэж зүйлийг хуваан амьдарч байгаа шүү дээ... Ингэж бодонгоо би инээмсэглэн цааш алхалаа.

Хэдэн сарын өмнөх үгс

Хав харанхуй өрөөнд би өөрийгөө түгжчихлээ

Айж байсан ч гарахыг үл хүснэ

Хайр минь дээ... намайг авраач.


Зүрхнийхээ үгнүүдийг хэлэх гэтэл

Миний ам үзэн яадалт өшөө авалт хараал зүхэл яриад эхэллээ

Чи миний зүрх биш байна


Нууц юм нууцаараа л үлдэг

Мэдэхийг ч хүсэхгүй байна

Мэдсэнээс үхэхийг би илүүд үзнэ


Зүрхээ өвтгөн байж би чамайг уучиллаа

Өөрийгөө өрөвдөн байж өөрчиллөө

Чи ямар хүчтэй юм бэ?


Гунихралын үгс

Гуниг минь чи намайг битгий хаяач

Би чамд хайртай

Чи л байхад би ухаантай зүйлс хийдэг


Охиныхоо тухай зүүдлээд

Өөрөөсөө ичин улайж хэсэг хэвтэв.

Бурхан надад ээж болох ёстойг минь сануулав уу?


Эмэгтэй хүн болж төрсөндөө одоо хүртэл зовно

Ирээдүйд төрөх охиныхоо төлөө

Ээжийнхээ эмээгийнхээ төлөө

Эрчүүдийн бүтээсэн орчлонд хэрхэн харгис амьдрах вэ?

Эмэгтэй гэдэг үгэнд байгаа тэр бүхнийг хадгалан байж

Уучилдаг, өршөөдөг, энэрдэг ойлгодог нэгэн байж

Хэрхэн хатуу, хүчтэй амьдрахыг минь заагаач.


Од, шувуу, итгэл

Яг л эдгээр шиг амьдрахсан.


Нэг ширхэг навчыг мөчирт нь байлгахын төлөө

Өвдөж байгаа нэг хүний эдгэрэлийн төлөө

Муудалцаж байгаа гэр бүлийн тайтгарал болоход ч юмуу

Өөрийгөө зориулахсан.

Гутрангуй хүмүүст итгэл өгөхийн төлөө

Нэг зүрх, нэг амьдралын төлөө би өөрийгөө өгье

Бүх сайн сайхан хайр, энэрэлийн төлөө

Намайг бүхлээр минь ав


Үхчихсэн хүн юу боддог бол?

Түүний төлөө шаналан байгаа хүмүүсийг сонсдог болов уу?

Бүгчим авс түүнд ямар байдаг бол

Үхлийн тухай битгий бодуулаач.


Түүний минь бүх зүйл энгийн

Энгийнээс энгийн үүнээс илүү гоё үг түүнд минь тохирохгүй

Энгийн юманд л агуу зүйл нуугдаж байдаг

Салахын аргагүй яг л донтдог шиг

Энгийн түүнийгээ

Энгийн л хайрлахсан.

Би хэзээ ч хэнд ч итгэж байгаагүй

Хэнийг ч үнэлж бас хэнээр ч үнэлүүлж байгаагүй

Байгаагүй бүхний төлөө өширхөж гомдож ч байгаагүй

Энэ бүхэн зүгээр л, ямагт зүгээр л нэгэн үзэгдэл байсан

Инээдэг, уйлдаг, аашилдаг, гунидаг жижигхэн охин

Хэзээ ингээд амьд нэгэн хүүхэлдэй болчихсоноо ч ойлгохгүй нь

Бүжиг, үгүй ээ шүлэг юу ч байсан болно

Намайг амь оруулж өгөөч, үүнийг л таниас хүсье

Шүлэг 4-н мөр байдаг болохоор

3-н мөр шүлэг бичихийг л хүсэх….

Өөрөөрөө байх гээд


Тэнэг юмаа… яг ингэж бодоод дуустал

Ахиад л тэнэглэчихлээ.

Алдаж дуусдаггүй хорвоо


Хүссэн үедээ, хүссэн ганц зүйлээ авчихаад

Би энэ хорвоогоос уйдлаа гэх…

Хүссэн үедээ авч чадахгүй зүйл үлдсээр атал


Өөртэйгөө удаан уулзсангүй

Олон хоног өнгөрчээ…

Өөрийгөө таних гэж хичээнэ.


Ширхэг ч одгүй тэнгэр

Од л байсан бол

Гунихрал минь утгагүй байх байсан.

Харилцаагаа хэрхэн аврах вэ?

Хэрэвээ чи энэхүү нийтлэлийг уншин суугаа бол магадгүй чамд чиний хайрттайгаа байгаа харилцаанд чинь ямар нэг асуудал байгааг чи хүлээн зөвшөөрч байгаа нэгэн байж болох юм. Битгий сандар, энэхүү нийтлэл чамд хоорондын харилцаанд байгаа асуудлыг хэрхэн засварлаж хүчтэй эрүүл харилцаа бий болгохыг заах юм.

Асуудал байгаа харилцаанд дахь зарим шинж тэмдэг:

1. Санал зөрөлдөх явдал ихсэх

2. Харилцаа холбоо чинь багасах

3. Тусдаа болж байгаа мэт сэтгэгдэл төрөх

4. Сексийн харилцаа багасах, бие биендээ хүрэх байдал буурах

5. Хамтдаа цаг өнгөрүүлэх нь багасах

6. Романтик байдлууд буурах

Хэрэв дээр дурьдсан зүйлсийн аль нэг ньь л та хоёрын харилцаанд үзэгдэж эхэлсэн бол яах аргагүй харилцаанд чинь асуудал байна, үүнийг аврах л хэрэгтэй. Хамгийн эхний алхам бол ямар асуудал байна гэдгийг тодорхойлох явдал юм. Цуг байх болгондоо аливаа асуудлууд дээр санал зөрөлдөөд хэрэлдээд байна гэдэг дээр бол “Хэрүүл” л асуудал байна гэж ойлгож болохгүй юм. Харин үүний оронд юун дээр санал зөрөлдөөд хэрэлдээд байна вэ гэдэг дээр илүү анхаарал хандуулах хэрэгтэй.

Хосуудын харилцаанд гардаг дуусашгүй олон шалтгаанууд байдаг боловч доор та бүхэнд нийтлэг тулгардаг асуудлыг тоочьёо.

1. Амлалтандаа хүрэлгүй худал ярих эсвэл хуурах

2. Хоорондын харилцаанд эрх мэдлийн зөрөөтэй байдал бий болох, нэг нь ихэнхдээ шийдвэр гаргах

3. Хосуудын эхний жилүүдэд тэд зөвхөн бие биедээ л цаг гаргахыг хичээдэг. Харин дараа дараагийн жилүүдэд өөрсдийн найз нөхөд гэр бүлдээ цаг гаргах шаардлагатай байдаг. Харин энэхүү цагийг гаргаж чадахгүй байснаас ганцаардал, өөрийгөө тусгаарлах явдал бий болдог.

4. Хардалт бол харилцааг муутгадаг хамгийн түгээмэл үзэгдэл юм.

5. Хосуудын хэн нэг нь эсвэл 2-лаа өөрсдийн мэдрэмж сэтгэгдэл, үзэл бодлоо илэрхийлж чадахгүй байх

6. Хосуудын хэн нэг нь илүү өмчлөх хажуудаа байлгах, захирч байх сонирхолтой бол. Хамгийн амархан харилцаандаа гараад байгаа асуудлыг тодорхойлох арга бол дэвтэр үзэг аваад л бичиж эхлэх явдал юм. Ямар шалтгаанууд дээрээс болоод хэрүүл маргаан үүсээд байна. Ямар нийтлэг нөхцөл байдлууд хэрүүл дээр байгаад байна. Хэрүүл маргааны өмнө юу болж байна. Юу хэрүүлийг эхлүүлээд байна.

Жишээ нь: Хэрүүлүүдийн ихэнх нь чамайг яг сайхан түүнтэйгээ цагийг өнгөрүүлэхээр төлөвлөөд байж байтал найз нөхөд нь дуудаад авч явчихаад байдаг бол. Хэрүүлийн шалтгаан нь чамтай өнгөрүүлж байгаа цаг хугацааны их бага биш, харин

1. Чи хэтэрхий түүнийг хяналтандаа байлгадаг

2. Чи хартай

3. Чи хаягдсан мэт сэтгэгдэлтэй байх

4. Өөрийнхөө хэрэгцээ шаардлагын талаар хайрттайгаа та ярилцахгүй харилцахгү байна. Та харилцаагаа нээлттэй арай өргөн хүрээнд харахыг хичээж энэхүү харилцааг муутгах үйл явцад нь та оролцсон гэдгээ хүлээн зөвшөөрч хариуцлага үүрэх ёстой юм.

За одоо та өөрийнхөө харилцаанд асуудалтай байгаа зүйлээ гаргаад ирчихсэн тул одоо үүнийг засцгаая.

1. Хайр сэтгэл гэдэг бол зөвхөн сэтгэл хөдлөл биш, мөн түүний төлөө хийх үйлдэлүүд юм. Өөрийн хайртай хүнээ хайрлахын тулд хичнээн тэд чиний дургүй зүйлүүдийг хийж байгаа ч чи ямар нэг үйлдлийг хийх хэрэгтэй юм.

2. Хайрттайгаа заавал харилцах хэрэгтэй. Хэн ч та хоёрт саад болохооргүй газар цаг үеийг сонго. Түүндээ та хоёрын харилцаанд асуудал үүсчихээд байгааг тайлбарлаж, үүнийг засах хүсэлтэй байгаагаа хэл. Дээр дурьдсан жишээн дээр тайлбарлавал: та хоёрт тохиолдоод байгаа нөхцөл байдал хэрэв ийм бол хичнээн чи түүнд найзуудтайгаа гарахыг чинь би хүсэхгүй байна гэж хэлэх нь хэцүү боловч энэ бол жинхэнэ учир шалтгаан биш юм. Найзуудтайгаа гарах нь нэг их асуудал биш боловч гол нь чи түүнтэй бас зарим нэг цагийг өнгөрүүлэх хүсэлтэй байгаагаа түүнд хэл.Хаягдсан, орхигдсон мэт сэтгэгдэл мэдрэмж бий болоод байгаа тухайгаа түүнд хэл. Магадгүй ингэж хэлэхэд бүх асуудлын бурууг түүнд чихээд байгаа мэт түүний уур нь хүрч дахин хэрүүл эхлэж болох л юм. Гэвч үүнд чи бас хариуцлага үүрэх ёстой буруутай байгаа, хэрэлдэж муудаж байхын оронд эртхэн энэхүү мэдрэмжээ хуваалцаагүй зэргээ бас түүнд хэлээрэй.

3. Түүнийхээ хэлэх үгийг таслалгүй тэвчээртэй сонсоорой. Тэд өөрийнхөө мэдрэмжүүдийг бодлуудыг чамд хэлж байхад түүнийг нь өөрчилөх гэж битгий оролдоорой. Бүх хэлэх зүйлүүдийг нь анхааралтай юу ч үлдээлгүй сонс.

4. Бие биендээ ууртай хэвээр орондоо орж болохгүй.

5. Хичнээн чи хиймээргүй байсан ч дургүй байгаа ч түүндээ өөрийгөө хайртай гэдгийг мэдрүүлэх дор хаяж нэг юмыг өдөр болгон хийж бай. Том зүйл байх албагүй амархаан жижигхэн, жишээ нь толин дээрээ “чамдаа хайртай шүү” гэж бичих, ажилд явахаас нь өмнө удаан гэгч нь үнсэх зэрэг хайр сэтгэлийг дахин цэцэглэхэд нөлөөлнө. Харилцаан дахь асуудлаа тодорхойлоод, харилцаагаа аврах дээр дурьдсан алхмуудыг хийж байгаа бол удалгүй та 2-н харилцаа эрүүл хүчтэй болж байгааг мэдрэнэ.

Бүх нь харилцаанд асуудал байдаг харилцааг төгсгөл болох эсвэл үгүйг юу тодорхойлдог вэ гэхээр тухайн асуудлыг чи хэрхэн шийдвэрлэв л гэдэг юм.

Ашигласан материал:

Enallexperts.com

• How to strengthen your relationship

• Sharon Crandall

• www.exbackcoach.com

• How to fix relationship problems

Wednesday, June 3, 2009

June third the day I thought about love and life

Өнөөдөр би юу хийсэн бэ гэхээр дэмий баахан тэнэв. Өчигдөр нэг ном уншсан биш баахан уймарч хэвтэв. Тэр номыг уншсандаа уур хүрэв. Тэгсэн чинь харин өглөө баннандаа ус дүүргэж байгаад тухтай гэгч нь нөгөө номоо үргэлжлүүлчихэе гэж бодоод барьж авсан биш өөрийнхөө асуултын хариултыг би олж авсан. Энэ дэлхий дээр би яах гэж амьдраад байгаагаа ойлгосон. Ээж аав хоёр маань зөвхөн биднийг төрүүлсэн болохоор харахаас хайр нь хүрээд байдаг юм биш юм байна гэдгийг мэдсэн. Ээгийгийн ээж түүнийг байнга л хайр нэвт гэрэлтсэн нүдээр бүр цоо ширтдэг. Аавынхаа бас агааг тэгэж ширтэж байгаа нүдийг би харсан. Би харахаар тэгж их хайр хүрмээр харагдаагүй байхад яагаад тэгээд байдгийг нь би гайхаж байлаа. Тэгээд Бурхны тухай бодсон. “Бурхан бидэнд үнэхээр их хайртай болохоор өөрийн цорын ганц хүүгээ илгээсэн. Түүнд итгэсэн хэн боловч мөнхийн амьдрах болно” гэж Библи дээр байдаг. Бурхан бидэнд Ээгийгийн ээж шиг, миний аав шиг хайртай болов уу? Тийм болоод л юуг ч буруу хийгээд уучлалт гуйсан тэр уучилдаг юм болов уу? Ингээд бөөн асуулт..... заримдаа өөрөө ч хариулж чадахгүй. Энэхүү бодлуудыг шууд тэнд нь орхиод би номын баатруудаа бодож эхлэв. Алли Нова хоёрын түүх буюу “Дэвтэр” дуусаагүй байгаа ч гэсэн тэдний хайрыг би ойлгох гэж хичээв. Нөгөө төгс төгөлдөр зүйл байхгүй гэдэгт итгэдэг, гунигтай байх дуртай ганцаардмал нэгэнд тэдний түүх нэг л амьдраллаг биш санагдав. Үлгэрийн хэзээ ч байдаггүй, түүх, ном зохиол гээд л..... гэтэл өчигдөрхөн багштайгаа гэр бүл хайр сэтгэл, амьдралын талаар ярилцаж байсан ярианууд яг л дуртай кинон дундуур минь реклам гэнэт орж ирдэг шиг л дайраад ороод ирэв.

Багш ярьжийнаа: Дээр үеийн хүмүүс буюу бидний аав ээж нар стандарт хүмүүс байсан юм гэнээ. Адилхан хэлбэрээр адилхан үнэлэмжтэй хүмүүсийг л хийдэг байсын байх. Тэд бүгд их сургууль төгсдөг, бүгд их сургууль төгссөн бол ижилхэн цалин авдаг, бас гэр бүл болохдоо ч нөгөө л өөрсдийн мэддэг адилхан үнэт зүйл дээрээ тулгуурладаг байжээ. Тэгээд өнөөдрийн хүмүүс шиг ном эргүүлж тойруулж буй мэт, эсвэл бараа авах гээд үйлдвэрлэсэн огноо, хугацаа, орц, илчлэг гээд л бүүр цаашлаад амталж үзээд авна гэвэл би лав нөхөртэйгөө суухгүй байсан. За бүүр болий магадгүй хэтэрхий их тэгж үзэж байгаад нөхөргүй ч байх байсын билүү гэдийн. Хамгийн сонирхол татмаар нэг л зүйл хэлсэн юм. Тооцоон дээр суурилсан буюу эхнээсээ ингээд шалгаж тогтоогоод бий болсон гэр бүлийн хэн нэгэн нь хэн нэгэндээ дээр үеийнхэн шиг дурлаагүй бол, хайрлаагүй бол хэзээ нэгэн цагт тэгнэ гэнээ. Тэр үед өөрөө юу болоод байгааг ойлгохгүй, дэнсэлж бодож ч чадахгүйгээр ухаангүй дурлана гэв. “Ухаангүй дурлах” энэ үг аймшигтай, бас амттай, санагдаад.... эрсдэлгүй амьдрахыг хүсдэг надад “үнэн” гэхдээ “аймшигтай үнэн” гэж мэдрэгдээд.

Ингээд бодохоор Нова Алли хоёрын түүх үнэн байх боломжтой санагдав. Хүний амьдрал хоосон юм шиг санагдаж байсан чинь бас хүүхэдтэй болох нь утга учир бий болгож байгаа албан хүчний асуудал шиг санагдаад байсан чинь үгүй санагдав. Номын яг миний уншиж байгаа хэсэг дээр 4 хөн настай хүүгийнх нь зуурдын үхэл тэр хоёрт хэрхэн цуг тэрхүү зовлонг туулах шалгуур болсон, тэр үед өөрийнхөө амьдралыг хүүгийнхтэйгээ солимоор санагдсан, хүүхдүүддээ өөрсдийнхөө түүхийг ярьж өгөхөд тэдэнд аав ээжийнх нь амьдрал хэрхэн нөлөөлсөн юуг тэднээс сурснаа хэлсэн нь, тэгээд тэр үед Новад төрсөн сэтгэгдэл зэргийг би дахин санав. “Хонгор минь би энэ үед хоюулаа ямархан сайхан зүйл хийж амьдралаа өнгөрөөгөө вэ? гэж бодоод аргагүй нулимс унагаж билээ” гэж Нова ой санамжаа алдчихсан 45 жил ханилсан Аллидаа хэлдэг. Цагаан моьтой ханхүүг хүлээгээгүй ч, хайр гэдэг өөрөө бий болгодог зүйл гэж итгэдэг ч, тэр ухаангүй сохор мэт дурлах тэр дурлал хайрыг байдаг гэдэгт итгээд хоюулаа ямархан сайхан зүйлийг бий болгонхон амьдраа вэ гэж хэзээ нэгэн цагт хэлэхийг хүснэ. Асуултын минь хариулт....